Drie oud-werknemers te weten Giel van Hooff, Henne Koster en Gerard Jacobs vertellen over de opkomst en ondergang van Figee de kranenbouwer. We beginnen in 1835. Het jaar waarin een tuinderszoon Hendrik Figee uit Waddinxveen voet aan Haarlems wal zet.
De ondernemersfamilie Figee
Het is een bescheiden een timmerfabriekje voor pakkisten die Hendrik Figee opzet in de Jansstraat te Haarlem maar vanwege zijn nieuwsgierigheid naar techniek mechaniseert hij zijn bedrijf. De pakkisten werden van binnen bekleed met metaal en dat werd een steeds belangrijker onderdeel van de werkzaamheden.
Tijdens een bezoek aan de Wereldtentoonstelling van 1851 in Londen maakt hij kennis met stoommachines en dat brengt hem op het idee zich meer met machines te gaan bezig houden. In 1857 richt Hendrik met behulp van zijn zoons een machinefabriek op.
Van de zonen is Hendrik junior veruit de belangrijkste. Hij werd op 21 mei 1838 te Haarlem geboren en volgde de lagere school. Al snel leert hij de kneepjes van het vak van zijn vader en in 1866 wordt hij als vennoot opgenomen. Het jaar daarop verandert Hendrik junior samen met zijn broer Thomas de naam van het bedrijf in ‘Gebroeders Figee’. Hendrik zet de zaken voort en breidt uit met nieuwe activiteiten en producten. Zoals de (later wereldberoemde) kranen. Rond 1900 neemt hij, als laatst overgeblevene van de familie, afscheid van het bedrijf.
Giel van Hooff werkte tot voor kort bij de historische sectie van de Technische Universiteit Eindhoven, is stadshistoricus van Helmond (een eretitel) en bestuurslid van NedSEK.
De kranenbouw bij Figee
Eind 19e eeuw wordt de vervaardiging van kranen een belangrijke specialiteit van Figee. Het bedrijf breidt zich uit, zowel aan de Leidsevaart als aan het Spaarne. In die tijd vervaardigde men de meest uiteenlopende producten zoals graafinstallaties, bruggen, theedrogers, liften en drukpersen.
De crisis in de jaren 1930 en de Tweede Wereldoorlog vormen een bijzondere periode. De wederopbouw betekent hernieuwde bloei, maar rond 1970 gaat het langzaam achteruit. Door het toenemend gebruik van containers verminderde de vraag naar stukgoedkranen en het gebruik van containerbrugkranen nam toe. Deze konden niet zelfstandig door Figee gemaakt worden. Terwijl de markt voor kranen in Nederland sterk terugliep wist Figee in 1972 toch nog 25 orders binnen te halen.
Henne Koster is adviseur op het gebied van hijskranen voor havens en fabrieken, te weten het ontwerp, de voorberekening, de kosten calculatie, advies m.b.t. de fabricage tekeningen. Hij heeft ruim 35 jaar gewerkt bij FIGEE in Haarlem.
Het kranenerfgoed
In 1977 neemt Figee de Nederlandse Kraanbouw Maatschappij in Utrecht over en verplaatste de productie naar Haarlem. In 1983 neemt Figee ook een deel van de fabriek van werktuigmachines Hembrug over. Maar ondanks al deze initiatieven liep het aantal opdrachten in de jaren ’80 en begin jaren ’90 terug en ging het bedrijf zich meer richten op het verder ontwikkelen van drijvende kranen. Figee werd een begrip, haast vergelijkbaar met een merknaam. Op 16 november 1999 wordt de grootste drijvende grijperkraan ter wereld afgebouwd. De kraan heeft een max capaciteit van 50 ton en is bestemd voor de OBA en heet Nijlpaard.
Figee verhuist onder IMCA naar het Westelijk Havengebied in Amsterdam en wordt toegevoegd aan NISTA. In februari 2000 start Figee met een aantal grote orders maar zowel IMCA als NISTA komen in de problemen. Er worden geen bankgaranties meer gegeven en dat maakt Figee vleugellam. In maart 2005 gaat Figee failliet en 7 van de 9 werknemers worden overgenomen door KENZ Zaandam. De naam is vanaf dat moment KENZ-FIGEE BV. In 2006 wordt een 36 tons Lemniskaat grijperkraan gebouwd op ponton voor de firma Oldenburg (D) en ook worden de drie havenkranen voor Eritrea die reeds in Amsterdam geproduceerd waren in Zaandam afgebouwd, verscheept en in bedrijf gesteld. In 2009 wordt de FIGEE poot wat meer zelfstandig en gaat weer actiever de markt op.
Gerard Jacobs is constructeur kranenbouw, lid projectgroep kranen van de vereniging Bouwen met Staal en kraanhistoricus en tevens bestuurslid NedSEK.
Bronvermelding:
Verhalenmakers.com
Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek
Het Kranenproject
Beeld:
www.geschiedenislokaal023.nl
